كردستان عراق

کردستان عراق
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
حكومه‌تی هه‌رێمى كوردستان
دولت فدرال کردستان

پرچم کردستان عراق

نشان حکومت کردستان
سرود ملی: ای رقیب

زبان‌های رسمی کردی و عربی
پایتخت اربیل
ساختار سیاسی دموکراتیک
رئیس جمهور مسعود بارزانی
نخست وزیر دکتر برهم احمد صالح
تأسیس ۱۹۷۰
مساحت حدود ۸۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
جمعیت
– مجموع(۲۰۰۵)
–تراکم حدود
۴٬۰۰۰٬۰۰۰
۴۰ نفر در کیلومتر مربع[۱]
روز ملی نوروز (۱ فروردین)
یکای پول دینار
منطقه‌ زمانی UTC+3
کردستان عراق (به کردی: هه‌رێمی کوردستان، Herêmî Kurdistan)، یک منطقهٔ خودگردان در بخش شمالی کشور عراق است. کردستان عراق از شرق با ایران از شمال با ترکیه‌ و از غرب با سوریه هم‌مرز است. مرکز آن اربیل است.
فهرست مندرجات [نهفتن]
۱ نام
۲ تاریخچه‌
۳ مردم
۴ سیاست
۵ جغرافیا
۶ اقتصاد
۷ استان‌ها
۸ نیروهای مسلح
۹ پانویس
۱۰ منابع
۱۱ جستارهای وابسته
۱۲ پیوند به‌ بیرون
[ویرایش]نام

نام کردستان از ترکیب دو واژه‌ کرد و پسوند مکانی ستان گرفته‌شده‌ است که‌ روی‌هم‌رفته‌ به‌ معنی سرزمین کردها است. بنابر قانون اساسی عراق نام این منطقه ‌(به زبان عربی: اقلیم کردستان) است.
[ویرایش]تاریخچه‌

نوشتار اصلی: تاریخ کردها

منطقه امروزی کردستان عراق در دوران باستان بخش اصلی امپراتوری آشور را تشکیل می‌داد. آشور بانیپال در سال ۶۳۳ پ.م درگذشت. شاه ایرانی ماد در حمایت از بابل به آشور اعلان جنگ داد. هووخشتره در سال ۶۱۴ پ م از کوه‌های زاگرس گذشت و ضمن تسخیر آبادی‌های آشوری سر راه، شهر آشور پایتخت دولت آشور را در محاصره گرفت. پس از سقوط شهر آشور، نبوپلسر پادشاه بابل به دیدار هووخشتره آمد و در آنجا پیمان دوستی مادها و بابل تجدید شد. در سال ۶۱۳ پ م شاه آشور در نینوا بود و این شهر نیز در سال ۶۱۲ پ م تسخیر شد. نبوپلسر رهبر بابلی‌ها به همکاری با ماد روی آورد. در دوره‌های بعدی این منطقه بخشی از امپراتوری‌های هخامنشی، سلوکی، اشکانی و ساسانی گشت.
در زمان ساسانیان منطقه امروزی عراق را ناحیه سورستان یا دل ایرانشهر می‌نامیدند و طبق تقسیمات کشوری ایران آن زمان، سورستان به دوازده استان و شصت تسو (شهرستان) بخش شده بود. بیشتر بخش خاوری منطقه امروزی کردستان عراق در استان شادپیروز قرار داشت. شمال غربی کردستان عراق استان بالا نام داشت. شهرهای بزرگ آن دوره در این منطقه، اربیل، گرمیان (کرکوک امروزی) و آشب (عمادیه امروزی) بودند.[۱]
همهٔ منطقهٔ امروزی کردنشین تا سال ۱۵۱۴ میلادی یکی از ایالات ایران بود. در جنگ چالدران که بین نیروهای شاه اسماعیل اول صفوی و سلطان سلیم اول عثمانی در سال ۱۵۱۴ میلادی انجام گرفت بر اثر شکست ایران، بخشی از این مناطق از ایران جدا شد و نصیب عثمانی گردید (کردستان عثمانی).
امپراتوری عثمانی سال‌ها چون ابرنیرویی بر گوشه‌ای از جهان دربرگیرندهٔ سرزمین‌های عربی،آسیای صغیر و بالکان، فرمان راندند تا اینکه با پایان جنگ جهانی اول و نابودی امپراتوری عثمانی متصرفات آن: (کردستان عثمانی)، سرزمین‌های عربی، آسیای صغیر و بالکان کم‌کم مستقل گردیدند.
کردستان عثمانی، در نقشهٔ جغرافیای امروزی در سه کشور ترکیه، عراق، و سوریه قرار می‌گیرد. این سه کشور پس از جنگ جهانی اول و فروپاشی عثمانی با توافق انگلستان، درسال ۱۹۲۳ تاسیس شدند. [۲] [۳] [۴]
اقلیم کردستان در سال ۱۹۷۰ و در پی پیمانی میان حکومت وقت عراق و رهبران کرد عراق تشکیل شد.
[ویرایش]مردم

عراق کشوری است با قومیت‌های گوناگون و ساکنان آن را عرب 65٪ و کرد 25٪، آسوری 7٪ ترکمن و غیره‌3٪ تشکیل می‌دهند. کردها در نواحی شمال و شمال شرقی عراق که به کردستان عراق مشهور است زندگی می‌کنند و از لحاظ فرهنگی و زبانی و طرز پوشش با عرب‌ها متفاوتند.
جنبش زنان کرد در این کشور فعالیتی مثبت و موفق‌تر از دیگر مناطق کردنشین داشته و با تمرکز بر مسایل خاص زنان همچون خشونت علیه زنان، خودسوزی، همسرآزاری (خشونت خانگی) و قتل ناموسی شکل گرفته‌است و تحولات خوبی را در این منطقه پدید آورده‌است.[۵] از فعالان این جنبش می‌توان به هوزان محمود اشاره کرد.
[ویرایش]سیاست

پس از جنگ کویت و عراق و وضع ممنوعیت پرواز عراق به بالای خط ۲۳ درجه در سال ۱۹۹۱ کردهای عراق عملاً توانستند حکومت خود را تأسیس نمایند و با حل اختلافات گروهی و قیام علیه رژيم حزب بعث عراق، حکومت منطقه را به عهده گرفتند. کردها این خیزش را «راپه‌رین» می‌نامند.
پس از سرنگونى رژيم حزب بعث عراق، کردها حکومت سرزمین كردستان در عراق را تشکیل دادند. از سال ۲۰۰۵ به بعد ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه عراق نيز توسط کردها اداره می‌گردد. جلال طالبانی رئیس جمهور عراق استقلال کردستان از این کشور را «ناممکن» می‌داند و می‌گوید:
«فرض کنیم که ما اعلام استقلال کردیم. عراق، ایران، سوریه و ترکیه نیازی ندارند که با ما جنگ کنند. اگر این کشورها مرزهایشان را ببندند و جلوی عبور و مرور ما را بگیرند، ما چگونه به زندگی ادامه دهیم؟»
[ویرایش]جغرافیا

کردستان عراق منطقه‌ای کوهستانی است. بلندترین قله‌ آن ۳۶۱۱ متر بلندا دارد.
[ویرایش]اقتصاد

اقتصاد كردستان عراق مبتنى بر درآمدهاى نفتى است، از محل درآمدهاى نفتى ساخت و ساز زيادى در شهر هاى كردستان عراق صورت گرفته‌است. و نیز تجارت آزاد که هم اکنون جزئی از سیاست کاری سیاستمداران کورد است نیز باعث شده تا آینده‌ای خوبی برای این بخش از خاورمیانه داشته باشد و نیز سیاستهای صلح جویانه و قدرت سازگاری این حکومت با نظام بین‌الملل باعث می‌شود که در آینده دستاوردهای مثبتی در زمینه‌های اقتصادی برای این کشور داشته باشد. البته منابع زیرزمینی آن اعم از نفت و گاز و فلزات و ... هنوز دست نخورده باقیمانده‌است.
[ویرایش]استان‌ها



نقشه سیاسی کردستان عراق
کردستان عراق بین شش استان تقسیم شده‌است که‌ از این میان حکومت کردستان بر سه‌ استان اربیل، سلیمانیه، دهوک و قسمت‌هایی از استان‌های نینوا و دیاله تسلط دارد. هچنین حکومت کردستان تقاضای پیوست استان استان گرمیان (کرکوک) و قسمت‌های بزرگ‌تری از استان‌های دیاله و نینوا (موصل) را کرده‌است.استان کرکوک یکی از شهرهای بزرگ کردستان است و قرار بر این بود که کرکوک پایتخت کردستان شود.
[ویرایش]نیروهای مسلح

بیشتر نیروهای مسلح حکومت اقلیم کردستان را پیشمرگ‌ها تشکیل می‌دهند. پیشمرگ‌ها نیروهای مسلح کردی هستند که بر اساس سنت از جانب کردها به‌ این نام نامیده ‌شده‌اند. نیروهای پیشمرگ کردستان عراق در فرآیند‌ سرنگونی رژیم بعث از جانب نیروهای هم‌پیمانان در سال ۲۰۰۳ در قسمت شمالی عراق نقش عمده‌ای داشتند.
[ویرایش]پانویس

↑ محمدی ملایری، محمد: فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، جلد دوم: دل ایرانشهر، تهران، انتشارات توس ۱۳۷۵.
↑ ایران، دایره المعارف بزرگ اسلامی، جلد دهم، تهران ۱۳۸۰
↑ آیت محمدی. سیری در تاریخ سیاسی کرد. ا نتشارات پرسمان. ۱۳۸۲
↑ و. نیکیتین - کرد و کردستان ترجمه محمد قاضی - نشر درایت ۱۳۶۳. ص ۴۲-۵۱،
↑ رویا طلوعی. «جنبش زنان کرد». به کوشش نوشین احمدی خراسانی و دیگران. فصل زنان ۵. چاپ اول، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، ۱۳۸۴، ص.۱۹۶.